By Rezo Nodwes -30 avril 2021
Nòt pou laprès
Pòtoprens, vandredi 30 avril 2021 ((rezonodwes.com))–
Nan okazyon Jounen premye me a, Fanm OPL yo , genyen yon panse espesyal pou travayè fanm k ap sibi zak tizonnay nan espas travay yo. Fanm OPL yo di « Non » ak fòm opresyon sa a k ap pran chè chak jou pi plis nan sosyete ayisyèn lan.
Depi Òganizasyon k ap travay pou fè respekte dwa tout travayè, fanm kou gason, nan mond lan (OIT) fin adopte nan lane 2019 yon gwo konvansyon sou zak tizonnay la, kesyon sa a pral okipe yon plas enpòtan nan batay anpil òganizasyon sendikal nan mond lan.
Konvansyon OIT sa a pral pouse sendika yo louvri je yo byen gran sou pwoblèm espesifik fanm yo ap viv nan espas travay yo. Fanm yo, bò kote pa yo, pral santi yo pi alèz pou denonse tout zak vyolans y ap sibi anba men swa siperyè yo oubyen patwon yo swa kòlèg gason tankou fanm parèy yo ki ap fè menm travay ak yo nan enstitisyon, izin, antrepriz oswa biwo kote y ap travay yo.
Konvansyon sa a se yon gwo viktwa pou fanm yo, espesyalman pou fanm ki pi ba nan echèl sosyal la, ki gen plis difikilte pou fè tande vwa yo tankou fanm ki nan fè travay netwayaj, ti komès, ak sila yo k ap redi kòtòf lestomak yo nan faktori pou yon ti kraze monnen san okenn kouvèti ak akonpayman sosyal.
Nan menm tan an tou, konvansyon OIT sa a vin bay batay Mouvman fanm yo ap mennen depi digdantan kont tizonnay la, tout kote sou latè, plis fòs, plis jarèt. Li vin ba l yon dimansyon politik anpil moun te refize ba li, sou pretèks lè fanm yo di « non, m pa vle », se paske yo pa vle pase pou sa yo pa ye nan zye mesye yo, men « yo byen vle ».
Non! yon fanm ki di li pa vle, li pa vle, Mesye! Lè w ap plede manyen, tate, peze, tape yon fanm san l pa ba w otorizasyon; lè w se yon patwon, yon konsil jeneral, osnon yon direktè jeneral nan administrasyon piblik la; yon chèf nan konsèy administrasyon kominal oubyen seksyon kominal, brèf yon siperyè kèlkonk epi w pran abitid fè « Dieu seul me voit » chak fwa yon anplwaye fanm rantre nan biwo w; lè w anpeche yon fanm konsantre sou travay li nan kase ti fèy bwa nan zòrèy li tout lasent jounen alòske l di w li pa entèrese, se vyolans, se tizonnay. Se pa zafè file bwòdè, bon jènjan!
Konvansyon OIT a montre nesesite ki genyen pou Leta ki se manm li yo, tankou Ayiti, ratifye l epi pran bon jan mezi pou derasinen tizonnay la rapyetè lakay yo, nan espas travay, piblik tankou prive. Nou pa p bliye di tou : Tout pratik sa yo rive posib, paske nan sosyete n yo, sila yo ki rich tankou sila yo ki pòv pa t janm pran sa pou anyen.
Anpil nan sosyete nou yo, joukjounen jodia, kontinye konsidere tizonnay la kòm yon pratik nòmal, swadizan kiltirèl. Poutan, lè n ap analize byen, nou wè se plis yon pratik ki rantre nan kad yon seri privilèj sosyete nou yo kreye pou gason sèlman. Lè sosyete yo tolere mòd pratik sa yo, se yon gwo pouvwa yo vin bay gason sou fanm paske si nou gade byen, menm sosyete sa yo pa wè byen ditou yon fanm k ap fè menm mouvman an sou yon gason. Nan zye sosyete ki bay gason tout pouvwa sou fanm tankou pa nou an, yon fanm ki ta nan kase ti fèy bwa tout lajounen nan zòrèy yon gason ki pa entèrese oswa ki ta nan tate lestomak yon gason ki pa sou sa, Fanm sa a ebyen ! se yon « jenès », se yon « vakabòn », yon « limenna », yon « manmanm krèy » elatriye…
Se pou tout rezon sa yo ki fè fanm OPL yo mande lòt fanm yo pou yo pa pè denonse kèlkelanswa moun li ta ye a, kèlkelanswa tit li ta ka genyen an ki ta va konprann yo ka fè vyolans sou yo nan espas travay yo.
Wiline ALCIUS
Responsab kowòdinasyon k ap travay nan OPL, pou kreye yon rapò ekilibre ant fanm ak gason nan Pati a ak nan sosyete a