26 septembre 2018, 9:08
Nan peyi nou an, adye ! Menm si tèt ou ta byen chita sou zepòl ou, menm si, tankou zòt, ou ta li tout liv ki genyen, menm si ou ta apante lemonn ak yon loup nan je w, gen anpil reyalite ou pa ka monte sou yo konsa.
Lè nou reyini pou n pale, depi kèk tan se aktyalite k ap woule sou rezon sosyo yo ki mennen deba a. Se tankou se mòd medya sa yo ki gen monopòl zen. Lè konsa, pa gen anyen ou ka fè pou evite tande epi bay lide w sou sa k ap fèt. Sou sa k ap kuit.
Semèn sa a, m te ka bay anpil pou nou pale sou Festival Nègès mawon ki te dwe fèt nan mwa jiyè men ki te ranvwaye lakòz enstabiite politik. M te panse l t ap bon pou nou te gade kijan pedagoji militan aktyès feminis yo kontribye nan konstwi ak pote yon pawòl libète tout sosyete a ka benefisye. Paske festival la envesti beton an ak yon langaj atistik epi yon pawòl ekspè (san l pa nwaye revandikasyon yo) ki sanble yon pedagoji enteresan epi byen kalkile. Antouka, festival la voye sinyal ban ou sou pwoblèm fanm ap rankontre chak jou, sou inkyetid yo ak solisyon lavni yo imajine.
Se sa yo rele byen konte mal kalkile. M poko chita, kòmantè sou yon zen ki pete fè m bliye tout sa m te vin pale yo. Li ta sanble, aktyèl minis Kondisyon fanm yo nan peyi a, ta ekri sou paj Fesbouk li yon koze senp men pike ki sanble betize tout goumen k ap mennen pou defann dwa fanm. Madanm nan deklare tout sèk, nan mwa oktòb ane pase a: fanm sòt se fo lajan.
Bon ! se yon pawòl vilgè ki pa ta dwe gen pouvwa pou leve plim sou do pyès moun, lè n konsidere gen yon ras moun nan peyi a ki rele tèt li elit ki panse pou l egziste fòk li di tout lòt yo pa bon. Diplòm lekòl, machin nèf ak dyòb konsiltan fasil pou monte nan tèt moun ki nan pwosesis tranzisyon sosyal. Se mo sòt la ki fè m pè. Sa ta vle di fòk yon fanm rantab ak mwayen ekonomik travay sou metye l ba li pou l gen dwa louvri bouch li nan sosyete a. Anvan tout pawòl, fòk nou ta mande mandanm nan kisa fanm sòt vle di ? Oubyen kisa ki fè yon moun sòt. Si m konprann byen, medam yo ta dwe fè tankou lekòl kay mè, tonbe fè konkirans pou gen pi bon nòt. Sa k premye yo fò, tout rès y opa anyen menm.
Mwen pa ka imajine tout fanm Carole Demesmin, Toto Bisainthe te konn ap chante mizè yo ak espwa yo se fo kòb. Mètrès lekòl mwen an ki travay pou dis moun epi direktè a pa t vle peye l tankou mesye yo pa t sòt. M konn yon machann maje kuit pon Lestè. Si l di ay se yon bèt ki mode l. Non sèlman li leve pitit li yo pou kont li, li te youn nan pi gwo lidè ki gen nan kominote a. Anpil jenn nan zòn nan, fi tankou gason, se li ki montre yo sa ki rele reve, konstwi epi travay nan dinyite.
Si n pa pran tan n pou n chèche goumen ak tout fanm peyi a genyen (ni sèvant ni awona ni limena ni mandan sara) se tout Ayisyen k ap vin tankou goud. N ap devalye tout tan.
Kòm se sou Fesbouk, fòk madanm nan ta kouri di se yon fo kont.
Jean-Euphèle Milcé